Waarom gebruiken rechthebbende werkgevers het LKV niet?
Werkgevers die mensen uit specifieke doelgroepen in dienst nemen, kunnen recht hebben op loonkostenvoordelen (LKV). Uit een eerdere evaluatie van de loonkostenvoordelen bleek een hoog niet-gebruik van circa 80 procent. Dit vormde aanleiding voor het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid om in kaart te brengen wat redenen voor niet-gebruik zijn en wat de kenmerken zijn van deze werkgevers. De Beleidsonderzoekers voerden dit onderzoek uit in samenwerking met SEO Economisch Onderzoek en Mediad. Dit onderzoek bestond uit literatuuronderzoek, expertinterviews, focusgroepen met werkgevers en een analyse van CBS Microdata en UWV-data over LKV-toekenningen.
We concluderen dat het aanvraagproces van het instrument LKV niet grootschalig tot niet-gebruik leidt. De maximum aanvraagtermijn van drie maanden, en het feit dat deze verantwoordelijkheid bij de werknemer ligt, leidt bij een enkeling tot niet-gebruik van het LKV.
Veel vaker komt het voor dat werkgevers wel een persoon in dienst hebben voor wie ze mogelijk LKV kunnen ontvangen, maar dat deze werkgevers het LKV niet aanvragen vanwege onbekendheid van de regeling. De meeste niet-gebruikende werkgevers die wij voor dit onderzoek spraken, kenden ofwel het instrument überhaupt niet ofwel waren er niet van op de hoogte dat hun medewerker tot de LKV-doelgroep behoorde. Het überhaupt niet kennen van het instrument LKV lijkt op basis van de focusgroepen de belangrijkste reden voor niet-gebruik.
Onbekendheid van de doelgroepstatus van de werknemer is een andere belangrijke reden voor niet-gebruik. Veelal kwamen niet-gebruikende werkgevers aan hun medewerker door ‘gewoon’ een vacature in de markt uit te zetten, niet door specifieke doelgroepen te werven. De geïnterviewde werkgevers die wel gebruik maakten van het instrument LKV, waren bijvoorbeeld maatschappelijk verantwoorde ondernemers die (in samenwerking met bijvoorbeeld een gemeente of WerkgeversServicepunt) op zoek gingen naar werknemers uit specifieke doelgroepen. We noemen dat in het rapport het verschil tussen vacaturegericht en doelgroepgericht werven: vacaturegericht werven hangt samen onbekendheid van de doelgroepstatus, en dus met niet-gebruik van LKV.
In het rapport beschrijven we enkele manieren waarop het niet-gebruik terug te dringen is. De meest kanshebbende manier is het versterken van de communicatie over het instrument, bijvoorbeeld via verschillende ondersteuners van werkgevers (zoals werkgeversverenigingen, WSP’s en/of loonadministrateurs). In het rapport identificeren we op basis van de data-analyse ook specifieke sectoren waarin niet-gebruikende werkgevers veel voorkomen (bijvoorbeeld de horeca, de groot- en detailhandel en de IT). Daar zou versterkte communicatie het meest passend zijn.
Andere denkrichtingen voor het vergroten van het gebruik van het instrument zijn bijvoorbeeld het automatiseren van het aanvraagproces of het creëren van een LKV-register (naar analogie van het doelgroepenregister). De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid kondigde in een Kamerbrief in november 2023 aan dat zij zich vooral zal inzetten voor verbetering van de communicatie om niet-gebruik van LKV terug te dringen.
