Gebruik van Generatieve AI in beleidsonderzoek met behoud van menselijke waarden

De opkomst van Generatieve Kunstmatige Intelligentie (Generatieve AI) biedt ongekende kansen voor beleidsgericht onderzoek, maar vraagt tegelijkertijd om een zorgvuldig en doordacht gebruik. In deze visie schetsen we hoe we bij De Beleidsonderzoekers Generatieve AI willen inzetten als aanvullend hulpmiddel naast onze eigen menselijke expertise, met behoud van de fundamentele waarden van beleidsgericht onderzoek.

De kern van beleidsgericht onderzoek ligt in de menselijke aard ervan. Onderzoekers brengen niet alleen beleidsinhoudelijke en onderzoekstechnische expertise, maar ook diepgaand contextueel begrip, intuïtie en empathie mee in hun werk. Deze menselijke kwaliteiten zijn onmisbaar voor het doorgronden van ingewikkelde maatschappelijke vraagstukken of het schetsen van bouwstenen voor effectief beleid. Jarenlange ervaring in een beleidsdomein leidt tot een verfijnde intuïtie voor wat werkt en wat niet, welke belangen een rol spelen, en welke functies onderzoek kan vervullen. Dat is een vorm van kennis die zich moeilijk laat vangen in algoritmes.

Menselijk contact

In beleidsgericht onderzoek heeft menselijk contact een belangrijke waarde. De interactie binnen het onderzoeksteam bevordert de uitwisseling van ideeën, kritische reflectie en het ontstaan van collective wisdom. Tijdens gesprekken tussen onderzoeker en respondent ontstaat ruimte voor nuance, onverwachte inzichten en wederzijds begrip. De dialoog tussen onderzoeker en opdrachtgever helpt bij de vertaling van onderzoeksbevindingen naar praktische implicaties voor beleid. Deze menselijke interacties zijn essentieel voor valide onderzoek en kunnen niet worden vervangen door technologie.

Democratie

Beleidsgericht onderzoek speelt daarnaast een cruciale rol in een democratie. Onpartijdige onderzoekers zijn de ‘ogen en oren’ in het veld, waarbij ze de stem van burgers en belanghebbenden kunnen optekenen en vertalen naar beleidsrelevante inzichten. Deze directe verbinding met de leefwereld van burgers legitimeert beleidsbeslissingen en draagt bij aan het maatschappelijk vertrouwen in beleid. Het is in onze ogen essentieel dat onderzoek geworteld blijft in authentieke menselijke ervaringen en niet vervalt in een synthetisch gegenereerde werkelijkheid.

Verantwoord gebruik

Generatieve AI kan menselijke capaciteiten versterken door het vermogen om grote hoeveelheden informatie te verwerken, patronen te herkennen en scenario’s te ontwikkelen. Door repetitieve taken te automatiseren, krijgen onderzoekers meer tijd voor een diepgravende analyse. Een afstandelijke analyse door AI vermindert de kans op vooringenomenheid bij onderzoekers. Onzorgvuldig of overmatig gebruik van Generatieve AI draagt echter een risico in zich: onderzoeksresultaten komen te ver af te staan van de werkelijkheid die mensen ervaren. Dit ondermijnt het fundamentele doel van beleidsgericht onderzoek: het verbinden van beleid met de realiteit waarin mensen leven.

Voor een verantwoord gebruik van Generatieve AI in beleidsgericht onderzoek zijn volgens ons daarom enkele leidende principes essentieel:

• Menselijke regie. Als onderzoekers blijven we de regie voeren over het onderzoeksproces en blijven we eindverantwoordelijk voor de resultaten.
• Transparantie. We zijn transparant over het gebruik van Generatieve AI en we zorgen dat conclusies en aanbevelingen altijd traceerbaar zijn.
• Kwaliteitsborging. We controleren altijd de door Generatieve AI gegenereerde output. We treffen waarborgen voor privacy en security bij het gebruik van gevoelige data.
• Onderzoeksvaardigheden. We investeren in de AI- en onderzoeksvaardigheden, het kritisch denkvermogen en het ethisch besef van onderzoekers, zodat ze verantwoord gebruik kunnen maken van Generatieve AI.

Dialoog

Door Generatieve AI weloverwogen in te zetten als ondersteunend hulpmiddel, kunnen we de kwaliteit van beleidsgericht onderzoek verhogen zonder de essentiële menselijke en democratische waarden uit het oog te verliezen. Ongetwijfeld zullen zich de komende jaren daarbij nieuwe uitdagen voordoen, omdat de techniek voortschrijdt en onze ervaring met Generatieve AI toeneemt. Deze visie is dan ook niet in beton gegoten. We zullen de komende jaren actief de dialoog aangaan met collega-onderzoekers, beleidsmakers en opdrachtgevers over de grenzen en mogelijkheden van Generatieve AI in beleidsgericht onderzoek.

Het ultieme doel van ons werk blijft ondanks de opkomst van Generatieve AI onveranderd: het verkrijgen van betrouwbare, relevante en bruikbare inzichten die bijdragen aan effectief beleid. Generatieve AI kan hierin een belangrijke bijdrage spelen, maar alleen als we de technologie integreren in een bredere context van menselijke expertise, morele waarden en democratische principes.