Denk na over de evaluatie voordat je beleid invoert
Het lijkt een nieuwe trend: overheden vragen om een evaluatiekader tijdens de ontwikkeling van beleid. Door vooraf over het proces en de inhoud van evaluaties na te denken, willen overheden waarborgen dat onderzoekers de effecten van beleid achteraf goed kunnen vaststellen. De Beleidsonderzoekers zijn bij twee projecten betrokken.
Voor het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ontwikkelen we het evaluatiekader voor het programma Verdere Integratie op de Arbeidsmarkt (VIA). Het programma VIA is bedoeld om de achterblijvende arbeidsmarktpositie van Nederlanders met een migratieachtergrond aan te pakken. Hiervoor start het ministerie van SZW onder andere een aantal pilots waarin vernieuwde aanpakken worden uitgeprobeerd.
Bij de uitwerking en vormgeving van het programma en de pilots werken we parallel aan een monitorings- en evaluatiekader voor het programma. Doel is vanuit een ‘evaluatiebril’ te adviseren over de vormgeving van de pilots om deze zo evalueerbaar als mogelijk te maken. Het eerste tussenproduct van deze opdracht is onlangs verschenen.
In 2017 publiceerden we het evaluatiekader voor het Actieplan “Perspectief voor vijftigplussers”. De maatregelen in het Actieplan moeten vijftigplussers ondersteunen bij het vinden van een nieuwe baan en hen wendbaarder maken op de arbeidsmarkt. Ook moeten de maatregelen ertoe leiden dat werkgevers minder terughoudend zijn bij het aannemen van vijftigplussers. Om tot een goede monitoring en evaluatie te komen, heeft de Minister bij de uitwerking van het actieplan door De Beleidsonderzoekers samen met Epsilon Research een evaluatiekader laten opstellen voor de maatregelen die vanuit het ministerie van SZW in gang zijn gezet.
Beide projecten laten zien dat het ontwikkelen van een evaluatiekader van toegevoegde waarde is. Niet alleen omdat het kader duidelijk maakt hoe onderzoekers achteraf de effectiviteit van beleid kunnen vaststellen, maar ook omdat het kader de gedachte achter het beleid, oftewel ‘de beleidstheorie’, vooraf expliciet maakt. Het evaluatiekader helpt beleidsmakers dus ook om vooraf goed te doordenken welke doelen zij willen behalen, welke middelen en activiteiten daarvoor nodig zijn en welke resultaten daarmee worden bereikt. Daarmee is het evaluatiekader ook een hulpmiddel bij de ontwikkeling van beleid.